Hasankeyf, yalnızca Batman’ın değil, tüm Mezopotamya’nın binlerce yıllık geçmişini barındıran eşsiz bir yerleşimdir. 12 bin yıllık tarih boyunca onlarca medeniyete ev sahipliği yapan bu antik kent, yakın zamanda büyük bir dönüşüm yaşadı. Ilısu Barajı projesiyle birlikte sular altında kalan eski yerleşim alanları, günümüzde “Yeni Hasankeyf” adıyla yeniden düzenlendi. Bu yazıda Hasankeyf’in geçmişinden bugüne geçirdiği evrimi, kültürel dokusunu ve yeni yapısıyla nasıl bir kimliğe büründüğünü ele alacağız.

Tarihin Derinliklerinden Günümüze

Hasankeyf, tarih boyunca Asurlular, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Artuklular ve Osmanlılar gibi birçok medeniyetin etkisi altında kalmıştır. Dicle Nehri’nin kıyısında, stratejik bir noktada yer alan bu kadim şehir, doğal mağaralarla bütünleşen mimarisi ve kaleye sıralanmış evleriyle meşhurdu.

Özellikle El-Rızk Camii, Zeynel Bey Türbesi, Artuklu Köprüsü, Kral Mezarı ve Hasankeyf Kalesi, şehrin simgeleri arasında yer alıyordu. Ancak Ilısu Barajı’nın yapımıyla birlikte bu yapılar koruma altına alınarak taşındı.

Yeni Hasankeyf: Arkeopark ve Kültürel Miras Alanı

Baraj projesi sonrası su altında kalacak tarihi yapılar, özel tekniklerle yeni yerine taşındı. Bugün “Yeni Hasankeyf” olarak bilinen alan, geçmişin izlerini modern bir düzenleme içinde sunuyor.

Arkeopark alanı, ziyaretçilere hem açık hava müzesi deneyimi sunuyor hem de geçmişin atmosferini yaşatıyor. Taşınan yapılar arasında Zeynel Bey Türbesi, İmam Abdullah Zaviyesi, Artuklu Hamamı ve Er-Rızk Camii Minaresi bulunuyor. Bu yapılar, baraj gölü manzarası eşliğinde düzenli bir alanda sergileniyor.

Doğa ve Tarihin Yeni Uyumu

Hasankeyf’in çevresi, doğal güzellikler açısından da oldukça zengindir. Dicle Nehri kıyısı, baraj gölü ile birlikte yeni bir peyzaj kazanmış durumda. Ziyaretçiler burada hem tarihî yapıları gezebiliyor hem de doğa yürüyüşleri ve tekne turlarına katılabiliyor.

Tekne turları, baraj gölü üzerinde antik Hasankeyf’in kalıntılarına uzaktan bakma imkânı sunarken; kanyonlar ve mağaralar, doğa tutkunları için keşif alanı oluşturuyor.

Tartışmalar ve Kültürel Kayıp Endişeleri

Her ne kadar Yeni Hasankeyf projesi modern bir kültür koruma çalışması olarak sunulsa da, birçok arkeolog, tarihçi ve çevre aktivisti için bu süreç, tarihi bir kaybı da beraberinde getirdi. Orijinal dokunun su altında kalması, kültürel süreklilik açısından eleştirildi.

Ancak yeni yerleşim, bölge halkı için yaşam koşullarını iyileştiren konutlar, sosyal alanlar ve turizm altyapısıyla umut verici bir dönüşüm de yarattı.

Gelecek İçin Yeni Bir Başlangıç

Hasankeyf bugün, geçmişle gelecek arasında kurulan bir köprü niteliğinde. Her ne kadar doğal yapısını kısmen kaybetmiş olsa da, bölgeyi modern bir tarih ve kültür merkezi haline getirme çabası dikkat çekiyor. Gerek müzeleriyle, gerek taşınan eserleriyle, gerekse turizm yatırımlarıyla Hasankeyf, Batman’ın gelişen yüzlerinden biri olmaya devam ediyor.

Sonuç: Yaşayan Bir Tarih

Hasankeyf’in hikâyesi, yalnızca bir yerleşim yerinin değil, aynı zamanda insanlığın ve doğanın mücadelesinin de hikâyesidir. Bugün bu antik kent, yeni yüzüyle geçmişi yaşatırken geleceğe de umutla bakıyor. Eğer Batman’a yolunuz düşerse, bu yaşayan tarihe tanıklık etmeyi ihmal etmeyin.